Miskraam

Informatie over een miskraam

Een miskraam is het verlies van een vroege zwangerschap voor 16 weken. Een van de eerste verschijnselen van een miskraam is dikwijls vaginaal bloedverlies. Ongeveer 2 op de 10 vrouwen (20%) heeft bloedverlies in het eerste deel van haar zwangerschap. Slechts in de helft van die situaties treedt werkelijk een miskraam op. Vroege miskramen komen dus betrekkelijk vaak voor! 1 op de 10 zwangerschappen eindigt in een miskraam. Dit betekent dat in Nederland jaarlijks 20.000 vrouwen een miskraam meemaken.

Kortdurend bloedverlies (spotting 1-2 dagen) komt frequent voor en lijkt niet geassocieerd met een verhoogd risico op miskraam ten opzichte van zwangerschappen zonder bloedverlies.

Bloedverlies in het begin van de zwangerschap duidt dus niet altijd op een miskraam.

Je baarmoedermond (portio of cervix) kan door de enorm verbeterde doorbloeding makkelijker bloeden (net als al je andere slijmvliezen, zoals bijvoorbeeld je tandvlees en je neus). Bloedverlies komt dan vooral voor na gemeenschap of na (harde) ontlasting.

De meest voorkomende vorm van bloedverlies in het eerste trimester van de zwangerschap is een innestelingsbloeding: een bloeding die ontstaat door ingroei van het embryo en de placenta in de wand van de baarmoeder. Een veel minder vaak voorkomende oorzaak van bloedverlies is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. De vrucht is dan niet in, maar buiten de baarmoeder ingenesteld, meestal in de eileider. De medische term voor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is extra-uteriene graviditeit, vaak afgekort als EUG. De kans op een EUG is verhoogd na een eileiderontsteking of een operatie aan de eileiders. Ook een zwangerschap bij een nog aanwezig spiraaltje of na een sterilisatie kan buitenbaarmoederlijk zijn. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap treedt nogal eens vrij hevige buikpijn op.
Vrij zeldzame oorzaken van bloedverlies vroeg in de zwangerschap zijn het afsterven van een tweede vruchtje van een tweeling en een bloeding in de baarmoeder naast het vruchtzakje.

Heb je bloedverlies, laat dit ons dan altijd weten. We zullen uitvragen hoeveel bloedverlies het is en of er wellicht een andere reden kan zijn voor het bloedverlies dan een miskraam.

Mocht je bloedverlies hebben dan kunnen we vanaf 8 weken zwangerschap op de praktijk een echo maken. Weet dat echoscopisch onderzoek niets verandert aan de uitkomst van de zwangerschap. Als je bloedverlies hebt en het gaat mis wordt dat vanzelf duidelijk. Medisch onderzoek en behandeling lijken wel een bepaalde zekerheid te bieden, maar doen dat niet altijd. Zo kan het zijn dat je bij 8 weken een mooi kloppend hartje ziet maar het een paar dagen later alsnog misgaat.

Soms kom je er bij ons op de praktijk met de echo achter dat het hartje van jullie kindje niet (meer) klopt maar zijn er nog geen tekenen zoals bloedverlies. We spreken dan van een missed abortion, het kindje is dan nog niet uit zichzelf naar buiten gekomen.

Oorzaak van een miskraam

De oorzaak van een vroege miskraam is bijna altijd een aanlegstoornis. Het embryo is niet in orde en de natuur vindt als het ware een logische oplossing: het groeit niet verder en het lichaam stoot het af. Bij een miskraam is er heel vroeg in de ontwikkeling, vaak tijdens de bevruchting, iets misgegaan. Het embryo komt dan niet tot ontwikkeling of groeit niet verder. In de regel gaat het hier niet om erfelijke afwijkingen, zodat er geen gevolgen zijn voor een volgende zwangerschap. Een eerste miskraam is dan ook geen reden voor nader onderzoek; dat wordt pas geadviseerd na meerdere miskramen. Ook dan levert onderzoek bij het overgrote deel van de vrouwen slechts zelden een duidelijke verklaring voor de miskramen op.
In enkele gevallen ontstaat een miskraam niet door een aanlegstoornis maar heeft het een andere reden zoals bijvoorbeeld medicatiegebruik of een infectieziekte.

In principe neemt de kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd.

Een miskraam ontstaat niet door lichamelijke inspanning, sporten, vallen, vrijen, paardrijden etc. Is een embryo in aanleg goed dan zit je baby goed beschermt in je baarmoeder.

Het belangrijkste lijkt een gezonde leefstijl en een gezond gewicht, gezonde voeding, niet roken en geen alcohol gebruik. Slik foliumzuur en neem geen medicijnen zonder overleg. Mocht je voorafgaand aan de miskraam geen foliumzuur gebruikt hebben, dan hoef je je daar niet schuldig over te voelen. Foliumzuur vermindert niet de kans op een miskraam, maar wel de kans op een kind met een open rug.

Hoe verloopt een miskraam?

Zwangerschapsverschijnselen zoals gespannen borsten en ochtendmisselijkheid nemen soms af vlak voor een miskraam. Vaginaal bloedverlies en soms wat menstruatieachtige pijn bij een jonge zwangerschap kunnen het eerste teken zijn van een miskraam.

Hoe een miskraam verloopt is niet te voorspellen.
De meeste miskramen vinden plaats voor 12 weken zwangerschap.

Meestal komt een miskraam na het eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang, maar soms duurt dit nog een week of zelfs een paar weken. Je krijgt bloedverlies, soms beginnend met een paar druppels, soms meteen wat ruimer.  De hoeveelheid bloedverlies is variërend van een lichte bloeding als een beginnende menstruatie tot ruim helderrood bloedverlies met stolsels. De bloeding kan kortdurend heel hevig zijn. Geleidelijk ontstaat krampende pijn in de baarmoeder, zoals bij een hevige menstruatie. Je mag hiervoor een pijnstiller innemen. In de loop van enkele uren wordt de vruchtzak nu uit de baarmoeder gedreven. De miskraam heeft dan plaatsgevonden. Meestal herken je ook weefsel van het beginnende vruchtje of zelfs een herkenbaar vruchtje. Ben je langer zwanger – bijvoorbeeld tussen de 12 en 16 weken- dan is er vaak sprake van ruimer bloedverlies en waarschijnlijk ook meer buikkrampen. Als al het weefsel – soms zie je een vruchtzakje – uit de baarmoeder is, neemt het bloedverlies af en worden de buikkrampen snel minder. De pijn verdwijnt vrijwel direct na een miskraam die normaal verloopt. Na een miskraam heb je nog ongeveer een week bloedverlies dat steeds minder wordt; net als bij een menstruatie.

Als de miskraam achter de rug is, kun je ons hiervan op de hoogte stellen. Als je dat wilt, kun je het weefsel begraven op een dierbaar plekje in de tuin of ergens buiten.

Een zwangerschapstest kan tot 6 weken na een miskraam toch een positief resultaat geven, omdat er vaak nog zwangerschapshormonen in je lichaam zitten.

Enkele tips:

  • Het is verstandig maandverband in huis te halen voordat het bloedverlies gaat beginnen.
  • Paracetamol mag je altijd gebruiken bij een miskraam.
  • Zolang je bloedverlies hebt is het niet verstandig in bad te gaan, gemeenschap te hebben of tampons te gebruiken in verband het infectiegevaar.
  • Als je het kindje wil bekijken is plassen door een vergiet als het bloedverlies is gestart een goede tip. Als je je kindje hierna in een doorzichtig bakje met kraanwater legt dan kun je het mooi bekijken omdat er geen vervorming optreedt en de baby in foetus houding gaat liggen. Lees meer over de watermethode.
  • Als je dat wilt, kun je je baby begraven op een dierbaar plekje in de tuin of ergens buiten.
  • Als je miskraam in gang is of achter de rug is en je wil dat we meekijken of het compleet is, mag je ons hiervan op de hoogte brengen.

Wat kun je doen als je een miskraam doormaakt?

Omdat een aanlegstoornis van de zwangerschap of het afsterven van de vrucht de oorzaak is van een miskraam, is behandeling nooit mogelijk (dus met medicijnen of maatregelen zoals bedrust of stoppen met werken is het niet mogelijk om de miskraam ongedaan te maken).

Hoewel een behandeling ontbreekt, bestaat er wel een keuze tussen drie manieren waarop de miskraam kan plaatsvinden:

  • afwachten tot de miskraam spontaan optreedt
  • medicatie: doormiddel van medicatie proberen de miskraam op gang te brengen
  • curettage: een ingreep waarbij de gynaecoloog het zwangerschapsweefsel via de vagina en de baarmoederhals verwijdert.

De keuze is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Alle benaderingen hebben voor- en nadelen. We beschrijven ze hieronder en bespreken ze ook met jullie. Je bepaalt zelf wat het beste bij je past. Ook is altijd een tussenoplossing mogelijk, zoals een tijdje afwachten en als het te lang duurt, alsnog medicatie of een curettage. De website www.keuzehulp.info kan helpen bij het maken van een weloverwogen keuze.

Afwachten

Als het zeker is dat je een miskraam hebt en het hartje niet meer klopt kunnen jullie ervoor kiezen om te wachten totdat de miskraam vanzelf op gang komt. Huisartsen, gynaecologen en verloskundigen nemen over het algemeen een afwachtende houding aan.

Veel vrouwen geven ook de voorkeur aan afwachten, omdat een spontane miskraam de natuurlijke gang van zaken is en de kans op een spontane zwangerschap in de toekomst iets groter is. Zij willen hun verdriet om het verlies van een gewenste zwangerschap thuis beleven.

Als je al wat bloedverlies hebt als op de echo blijkt dat het hartje niet meer klopt is het zeker een goed idee om af te wachten. Vaak is je lijf dan al begonnen met de miskraam. Meestal krijg je dan de miskraam binnen 1-2 weken na het eerste bloedverlies.

Als je besluit om een spontane miskraam af te wachten, is het verstandig te bedenken hoe lang je wilt afwachten. Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap. Wel kan het soms emotioneel zwaar zijn. Als je ervoor kiest af te wachten bespreken we hoelang je wil wachten en geven we je tevens aan wat je kunt gaan verwachten bij het krijgen van een miskraam en wanneer je ons moet bellen.

Sommige vrouwen vinden echter dat het afwachten veel onzekerheid oplevert en het normale leven verstoort, terwijl zij soms ook nog zwangerschapsklachten hebben. Een ander nadeel is dat er een kleine kans bestaat dat de zwangerschap niet in zijn geheel naar buiten komt (incomplete miskraam). Het bloedverlies blijft dan vaak overmatig aanhouden. In dat geval moet alsnog een curettage plaatsvinden.

Acupunctuur en chinese kruiden

Wil je wel afwachten maar de kans op het krijgen van een spontane miskraam vergroten dan kun je acupunctuur en/of chinese kruiden inzetten. Acupunctuur en chinese kruiden zijn geen medicijnen. Het is een natuurlijk middel dat je bij een therapeut kunt aanvragen. Wij werken samen met Stefanie de Jong-Elst van praktijk Laogong. Ze is hierin gespecialiseerd en heeft hele goede resultaten in het opwekken van een complete miskraam als op de echo blijkt dat het hartje van de baby niet meer klopt.

Medicatie of curettage?

Besluit je om niet af te wachten dan kun je kiezen uit het nemen van medicatie of een curettage. Beide opties worden aangeboden via de gynaecoloog. Wij verwijzen ja daarvoor door naar het ziekenhuis. Meestal pas nadat je 3 weken gewacht hebt tot de miskraam vanzelf op gang komt. De gynaecoloog zal je counselen voor of medicatie of een curettage. De voorkeur heeft medicatie omdat een curettage een operatie is waaraan wat meer medische risico’s zijn verbonden.

Misoprostol

Een mogelijkheid voor het opwekken van een miskraam is met prostaglandine tabletten. Het medicijn heet Misoprostol (Cytotec) en wordt in de vorm van tabletten gegeven. Het veroorzaakt een krampende baarmoeder. Het verloop is ongeveer hetzelfde als wanneer je een spontane miskraam doormaakt. Je krijgt dus krampende pijn in de baarmoeder en bloedverlies als een hevige menstruatie.

Wij kunnen je verwijzen naar de gynaecoloog die het medicijn voorschrijft. Het medicijn is niet voor iedereen geschikt; de gynaecoloog zal bespreken of dit middel in jouw situatie geschikt is. Bij 8 op de 10 vrouwen lukt het op deze manier de miskraam compleet op te wekken. In de andere gevallen is er alsnog een curettage nodig. Daarom wordt er standaard na 10-14 dagen na inname van de medicatie een echo afgesproken bij de gynaecoloog. Is de miskraam niet compleet dan zal of opnieuw medicatie worden gestart of een curettage worden afgesproken.

Curettage

Een curettage is een kleine ingreep, die plaatsvindt op de operatiekamer. Wij zullen je hiervoor verwijzen naar de gynaecoloog.
De gynaecoloog zuigt de baarmoederholte via de vagina door een dun slangetje (vacuumcurette) leeg of maakt deze met een curette (een soort lepeltje) schoon. De ingreep duurt ongeveer 5-10 minuten en gebeurt in dagbehandeling onder een korte narcose; je merkt dan niets van de ingreep. De gynaecoloog kan je informatie geven over voor- en nadelen van een curettage. Omdat het een operatie is zitten er wel medische risico’s aan vast zoals het ontstaan van verklevingen, deze kunnen een nadelige invloed hebben op een toekomstige zwangerschap. Een enkele keer komt een perforatie voor: het dunne slangetje of de curette gaat dan per ongeluk door de wand van de baarmoeder heen. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar soms adviseert men extra observatie in het ziekenhuis. Een laatste complicatie is een incomplete curettage, waarbij een rest van de miskraam achterblijft. Het bloedverlies blijft dan meestal aanhouden. De rest van het zwangerschapsweefsel kan alsnog spontaan naar buiten komen. Soms is het noodzakelijk hiervoor medicijnen te gebruiken of is een tweede curettage noodzakelijk.

Wanneer moet je na een miskraam of een curettage hulp inroepen?

Het is verstandig om in de volgende situaties de verloskundige te waarschuwen:

  • Hevig bloedverlies; Als het bloedverlies erg ruim is (langdurig, veel meer dan een forse menstruatie en met stolsels), kan dit gevaarlijk zijn. Zeker bij klachten van sterretjes zien of flauwvallen moet je direct bellen;
  • Als na een spontane miskraam of curettage krampende pijn en/of zeer fors bloedverlies blijft bestaan, wijst dit op een incomplete miskraam. Er is dan nog een rest van de zwangerschap in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage is dan meestal noodzakelijk;
  • Temperatuurverhoging (temperatuur >37,5 C) tijdens of kort na een miskraam kan op een ontsteking in de baarmoeder wijzen.
  • Als je vragen hebt of ongerust bent over het verloop van de miskraam, kun je altijd contact opnemen.

Lichamelijk herstel

Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of een curettage is meestal vlot. Gedurende één tot twee weken bestaat vaak nog wat bloedverlies en bruinige afscheiding. Het is verstandig met gemeenschap (seks) te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Hierna is het lichaam voldoende hersteld om weer opnieuw zwanger te worden. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt. Ook is het uit medisch oogpunt niet noodzakelijk een aantal maanden te wachten met opnieuw zwanger te worden. De volgende menstruatie verschijnt na ongeveer zes weken, soms een paar weken eerder of later. Maar het kan dat je nog voor de volgende menstruatie al weer zwanger wordt.

Emotioneel herstel

Het verliezen van de zwangerschap heeft vaak meer impact dan je vooraf kunt bedenken. Voor jullie allebei. Het betekent dat je toekomst anders is dan je dacht. Dit verlies maakt plotseling een einde aan alle plannen en fantasieën over jullie kind.
Verdriet, schuldgevoelens, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties. De gedachte dat zwanger worden in elk geval mogelijk is gebleken, is soms een steun en kan hoop geven voor de toekomst.

Misschien vragen jullie je af waarom het mis ging. Het kan een troost zijn om te weten dat bij het verliezen van een vroege zwangerschap met meestal in het begin al niet in orde was en dat de miskraam dus een natuurlijk en logisch gevolg was. Maar naast deze feitelijke verklaring, denk je misschien dat je iets had kunnen doen of laten om het verlies van jullie baby te voorkomen. Schuldgevoel is hierbij normaal, maar je hebt hier geen schuld aan.

De verwerking van een miskraam verschilt; iedereen, vrouw en man, doet dat op haar of zijn eigen manier. Ook de omstandigheden spelen een rol. Het is moeilijk aan te geven hoe lang dit proces duurt. Sommige ouders doen er enkele maanden tot een half jaar over; bij anderen duurt het langer, soms meer dan een jaar. Gun jezelf wat jij nodig hebt. Omdat het verlies vaak voor de buitenwereld onzichtbaar is, kan het helpen te praten met andere ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Zij weten wat je doormaakt. Verschillen in beleving of snelheid van verwerken tussen man en vrouw kunnen een druk op de relatie geven; ook dan is het verstandig erover te praten, zowel met elkaar als met anderen. Voor de omgeving is het soms niet duidelijk wat je doormaakt. Opmerkingen als ‘volgende keer beter’ of ‘je bent nog jong’ helpen meestal niet, ook al zijn ze goed bedoeld. Ze doen immers geen recht aan wat je als ouder op dat moment voelt. Omdat het verlies vaak voor de buitenwereld onzichtbaar is, kan het helpen te praten met andere ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Zij weten wat je doormaakt. Verschillen in beleving of snelheid van verwerken tussen man en vrouw kunnen een druk op de relatie geven; ook dan is het verstandig erover te praten, zowel met elkaar als met anderen.
Soms kan het opnieuw proberen snel zwanger te raken ook een goede afleiding zijn en hoop geven.
Probeer er samen over te praten en elkaar de ruimte te geven om de miskraam te verwerken.

Ook in deze lastige tijd staan wij voor jullie klaar en kunnen jullie rekenen op onze steun en begeleiding.

Na een miskraam nemen we uitgebreid de tijd om met je te bespreken hoe het met jullie gaat en waar jullie behoefte aan hebben. Dat kan steun zijn maar ook bijvoorbeeld een recept voor anticonceptie. Veel mensen hebben vragen over het waarom van de miskraam en een eventueel nieuwe zwangerschap na een miskraam. Ook de emotionele verwerking ervan krijgt altijd aandacht. Hieronder staan enkele tips. Ook als je later nog eens behoefte hebt om je miskraam en de gevoelens eromheen te bespreken dan staan wij daar altijd voor open!

Na een miskraam kunnen we jullie in ieder geval bij een nieuwe zwangerschap een vroege echo bij 7 weken aanbieden. Vaak loopt een nieuwe zwangerschap goed maar gaat in het begin vaak met een hoop onzekerheid gepaard.

Enkele tips die we je kunnen geven voor de verwerking

  • Neem jouw gevoelens en die van je partner serieus. Alles mag er zijn: verdriet, gemis, schuldgevoel, ongeloof, boosheid, een gevoel van leegte. Misschien voel je ook berusting of zelfs opluchting. Dat kan. Niks is gek.
  • Neem je rust en tijd en ga niet te snel weer aan het werk.
  • Praat erover. Met je partner, met een vriendin, met je zus of een buurvrouw. Of praat met ouders die hetzelfde hebben meegemaakt. Natuurlijk ben je ook welkom bij onze praktijk.
  • Schrijf je verhaal op. Of schrijf een brief aan je ongeboren kind of je partner.
  • Weet dat je partner het verlies hoogstwaarschijnlijk anders beleeft en anders verwerkt dan jij. Dat is normaal.
  • Doe wat goed voelt voor jou, op het moment dat het voor jou klopt. Zet een mooi beeldje in je kast. Plant een boom in je tuin. Kies een sieraad als herinnering. Brand geregeld een kaarsje. Of doe iets heel anders, maar kies wat bij jou en bij jullie past.
  • Boeken lezen over verlies kan troost geven.
  • Websites van lotgenoten bekijken
  • Lees je kinderen voor uit kinderboeken, ook over verlies als dat je kinderen helpt.
  • En merk je dat je energie niet terugkomt? Of dat je maar blijft piekeren? Zoek dan hulp om het verlies van je kind tijdens je zwangerschap te verwerken. Dit is geen thema om mee aan te rommelen. Zoek begeleiding die bij jou past

Voor vrouwen en hun partners die naast gesprekken met ons behoefte hebben aan extra steun of informatie, noemen wij hier enkele hulporganisaties en boeken.

Tips

“Als je je kindje verliest in de zwangerschap” Mirjam van der Kreij

M. van Buuren en W. Braam. “Als je zwangerschap misloopt”, 6e dr. Baarn: de Kern, 1999. ISBN 90 325 06749. Het boek geeft uitgebreide informatie over alles wat met een miskraam te maken heeft.

B. Spitz, M. Keirse en A. Van der Meulen. “Tussen iets en niets”. Tielt: Lannoo, 1998. ISBN 90 2093 444 9. Omgaan met verlies in de prille zwangerschap.

Marianne Cuisinier en Hettie Janssen. “Met lege handen”, 2e dr. Houten: Unieboek, 1997. ISBN 90269 6699 7. Vrouwen over het verlies van hun baby in de zwangerschap of rond de bevalling.

Annemarie van der Meer. “Ongekend verlies”. 1e druk uitgever Sirene, feb 2008. ISBN 978 90 5831 481 9. Het boek bevat interviews, een uitgebreide literatuur- en adressenlijst. Het is een boek voor iedereen die privé of via zijn werk te maken heeft met miskramen en sterfte rond de geboorte.

Onze verloskundigen

Marieke van Maaren

Verloskundige, coach en anticonceptiespecialist

"Marieke straalt rust uit en zet vrouwen in hun kracht door ze zelf de regie te laten nemen."

Arzola Nouws

Verloskundige &
Echoscopiste

"Arzola is eerlijk en liefdevol naar de zwangeren en ontzettend gedreven in haar werk. "

Janine Viskil

Verloskundige &
student begeleider

"Janine is altijd geïnteresseerd in de ander en neemt de zorg voor de zwangere heel serieus. "

Annemarieke van den Heuvel

Verloskundige &
anticonceptiespecialist

"Annemarieke is heel helder in haar communicatie, zorgzaam en liefdevol naar haar zwangeren. "

Anne Luit – van Berchum

Verloskundige &
Zwangerschapsmasseuse

"Anne ziet altijd de positieve en mooie kwaliteiten van de ander en spreekt dat ook uit."

Translate »